In de pre-moderne samenleving wilde het gewone volk graag even ontsnappen uit de armoede en het harde leven van alledag. Rondreizende kermissen konden dan ook goed geld verdienen met hun buitenissige attracties. Op een kermis uit de 18e en 19e eeuw kwam je de volgende merkwaardigheden tegen.

Het spiegelpaleis

Dit was een ruimte met een groot aantal verschillende lachspiegels, vaak met een afwijking. Deze attractie zorgde voor verschillende visuele effecten: de bezoekers werden door de spiegels tientallen keren vermenigvuldigd, bizar uitgerekt of ingekrompen, of door spiegels met dalen en ophogingen wanstaltig vervormd. Tegenwoordig worden grote ronde spiegels alleen nog maar voor esthetische doeleinden gebruikt.

Freakshows

Het tonen van mensen met uitzonderlijke lichamen is al behoorlijk oud. Op kermissen konden sterk behaarde personen, mensen met meer of minder dan het normale aantal ledematen en Siamese tweelingen tegen betaling bekeken worden in tenten. Natuurlijk werden deze ‘freaks’ flink gehyped en aangekondigd als monsters of woestelingen uit een exotisch land. Hoe verkeerd deze attractie nu ook lijkt, het was een van de manieren waarop misvormde mensen destijds zelf in hun levensonderhoud konden voorzien.

Behendigheidsspellen

Dit onderdeel komen we vandaag de dag nog steeds op de kermis tegen. Lokale kampioenen streden tegen elkaar om een bepaald spel te winnen. Kazen of houten ballen door een hoepel rollen, een taaie koek met een bijl in stukken kappen, boogschieten en ringrijden waren slechts enkele van de vele mogelijkheden om uit te blinken. De winnaar ontving een mooie trofee.

Drinken en eten

De kermis was een feest waarbij alcoholische dranken uitbundig werden genuttigd. Na een paar dagen kermis lagen bezoekers vaak laveloos over het dorpsplein verspreid. Ook gebraden vlees, poffertjes, zoete koeken en andere lekkernijen vonden gretig aftrek. De kermis diende daarnaast als huwelijksmarkt: geholpen door een of meerdere glazen alcohol maakten jongens en meisjes uit alle standen onbeschaamd kennis met elkaar. Minder leuk was dat dronkenschap in enkele gevallen aanleiding gaf tot vechtpartijen. In sommige gebieden was ‘bekkensnijden’ een geliefd vermaak tijdens de kermis: aangeschoten tegenstanders probeerden elkaar met een scherp mes of muntje schade aan het gezicht toe te brengen.

Kwakzalvers en bedriegers

De kermis was ook een ideale gelegenheid voor verkopers die met de gift van het woord gezegend waren. In een tijd waarin geneeskunde zelden een wetenschappelijke basis had, werden hier allerlei zalfjes en poedertjes als wonderbaarlijke geneesmiddelen (panacees) verkocht, vaak met de hulp van een handlanger die ter plekke genezen werd. Als klap op de vuurpijl waren ook de bevriende ‘beurzensnijders’ van de partij, die maar al te graag een rondje maakten door de feestvierende volksmeute.